" The great pleasure of a dog is that you may make a fool of yourself with him and not only will he not scold you, but he will make a fool of himself too "  
Samuel Butler, Notebooks 1912

Luxemburg, oktober 2020

Natur- en Geopark Mëllerdall (Mullerthal).

Best of Europe. 
In de 19e eeuw waren het de Engelsen die zich als eersten konden veroorloven voor het plezier te reizen. Ze ontdekten Zwitserland en het natuurschoon aldaar. Hoteleigenaar Alexis Heck uit Diekirch lokte ze naar het Mëllerdall in Luxemburg om ze de rotsformaties en nauwe kloven te tonen. Het gebied werd omgedoopt tot Petite Suisse en het toerisme kwam op gang. In 2016 is het Natur- en Geopark Mëllerdall gesticht. De Mullerthal Trail, een lange wandelroute, loopt in drie lussen door het gebied. Deze route heeft het 'Leading Quality Trails - Best of Europe' label van de Europese Wandelvereniging gekregen. Een route moet aan een serie criteria voldoen om dit label te krijgen. De routes gaan over natuurlijke paden, langs indrukwekkende landschappen, door mooie stadjes en langs culturele bezienswaardigheden. De routes zijn duidelijk bewegwijzerd en ruim voorzien van rustplaatsen. Verder kan bijvoorbeeld ook het vervoer van bagage geregeld worden. Kortom: het beste van Europa.

Het is half oktober. Nederland gaat in een gedeeltelijke lockdown. Het Corona virus grijpt om zich heen en Nederland presteert niet best. Het aantal landen waar Nederlanders nog welkom zijn slinkt met de dag. Luxemburg is nog 'code geel' en wij reizen af naar Berdorf midden in Petite Suisse, ofwel Klein Zwitserland. In een ver verleden wandelden we hier met onze dalmatiërs, ruim 18 jaar geleden alweer (we worden oud). Corona was toen nog gewoon een goed biertje. Camping Belle-vue 2000 ligt mooi rustig aan de rand van Berdorf. We stellen nooit echt hoge eisen maar het is er vrij rustig half oktober en dat vinden we niet erg, integendeel. Jammer dat warm douchen er soms niet bij is, laat dat nou wel een vereiste zijn. Op de site van Mullerthal.lu staan een enorme hoeveelheid wandelingen mét gpx bestanden. Thuis hebben we alvast een serie routes gedownload. Het betreft een aantal locale routes die grotendeels de middelste lus van de Mullerthal Trail beslaan.

Schiessentümpel.
We beginnen 's middags na onze autorit aan nummer W7, een route van ruim 10 km. startend in Müllerthal (het dorpje). Het is precies zoals we ons herinneren: veel water, brugjes, stenen traptreden en bizarre rotsformaties. De markering is overduidelijk, de smartphone met de gpx routes is bijna overbodig maar oh zo handig. We weten van tevoren wanneer we een autoweg naderen bijvoorbeeld. We nemen de hondjes dan even aan de riem maar vaak gebeurt dat niet, verreweg de meeste kilometers zijn autovrij. De Luxemburgers hebben wel wat werk verricht voor de wandelaars, zo ligt er een lang traject met houten bruggen en vlonders langs- en over het fraaie riviertje de Ernz Noire. De combinatie met de rotsformaties is toch wel bijzonder. We wandelen zo naar de Kallekktuffquell, een bron waar het water over de gekleurde rotsen langs mossen in een kristalhelder bekken sijpelt, heel bijzonder en fotogeniek ook. Terwijl wij positie kiezen voor foto's neuzen de hondjes wat rond. Reese is erg enthousiast en zoals altijd ietwat wild ook. Als ze over de rand van het bekken huppelt duikelt ze er onverwacht in. Een fraaie foto met de drie hondjes zit er niet meer in, ze zit erbij als een verzopen katje. De volgende kilometers rent ze het wandelpad dus maar een tiental keer op en neer om weer warm te worden. We passeren een rots waar met een beetje fantasie een doodshoofd in is te herkennen. Als klap op de vuurpijl krijgen we ook nog hét symbool van de regio te zien: de Schiessentümpel, een waterval in de Ernz Noire met een oude stenen brug erboven. Dit is waarschijnlijk één van de meest gefotografeerde objecten van Luxemburg dus wij doen vrolijk mee. Gelukkig is het niet druk, de dichtstbijzijnde parkeerplaats is een halve kilometer verderop. We nemen de tijd want mooi is het zeker. De brug werd in 1879 gebouwd door Jean Pierre Prommenschenkel uit het nabijgelegen Christnach. Slecht vier maand deed hij erover om het kunstwerk uit stoomkalk en zandsteen te vervaardigen.. een knap staaltje. De laatste kilometer van route W7 gaat langs de autoweg, wij kiezen voor een alternatieve route; via W8 terug naar het startpunt. Parallel aan de weg, maar met de Ernz Noire ertussen; de hondjes kunnen zo nog lekker even loslopen. 

Loodrecht oprijzende rotsen.
Wandeling W3 staat gepland voor de volgende dag. Op de camping pikken we de Mullerthal Trail op en lopen door Berdorf naar route W3. De Mullerthal Trail wordt hier een stukje omgeleid, een deel van de route is afgesloten. Er zijn best veel paden en de W3 route is daarom via één van de andere paden wel bereikbaar. We dalen af naar Vugelsmillen waar we de Ernz Noire oversteken. Ons pad gaat dan kilometers door de dal van de Ernz Noire naar Mullerthal, waar we een dag eerder onze wandeling startten. Een mooi pad, nergens moeilijk, gewoon lekker lopen. Het echte spektakel moet nog beginnen, de W3 route gaat aan de andere kant van het stroomdal van de Ernz Noire namelijk als een soort hangweg terug naar Berdorf. Links het dal van de Ernz Noire en dan rechts onophoudelijk loodrecht oprijzende rotsen, de ene partij nog mooier dan de andere. Het pad gaat soms door smalle kloven, continu op en af, slingerend tussen de rotsblokken door en vaak over stenen of houten traptreden. Het is allemaal keurig aangelegd, onderhouden en bewegwijzerd. Ongerepte natuur is het natuurlijk niet maar de met mossen, varens en hedera bedekte rotsblokken zijn wel heel mooi om te zien. Het is bepaald geen straf om hier tussendoor te wandelen, we genieten met volle teugen. Bij de Priedegtstull, een uitzichtpunt op een over de weg hellende rots, steken we de weg over. We gaan dan door de Binzeltschlüff, een smalle kloof met aan weerszijden indrukwekkende loodrechte rotswanden van een meter of tien hoog. Ook het laatste stuk bij Berdorf, waar we een omleiding volgen (aan de andere kant van het afgesloten stuk), zijn een aantal van deze kloven, het lijkt wel een reusachtig doolhof. Reese vind het allemaal geweldig en loopt - of rent - voorop, ze is ons soms even kwijt als ze een verkeerde afslag neemt... tja, ze kan beter net als Kate en Jools achter ons gaan lopen maar ja, zo steekt ze niet in elkaar. 

Op de site van Visit Luxembourg staan ook een aantal suggesties voor wandeltochten. We hebben er ééntje van  gedownloadg; de wandeling 'Echternach-Lauterbur'. Een 11 kilometer lange tocht die in 2 uur en een kwartier gepiept zou moeten zijn volgens de site. Dat lijkt ons wat te rap. Wandelingen van deze afstand op Mullerthal.lu nemen zomaar 3 à 3,5 uur in beslag, we houden een paar uur speling aan. We starten in Echternach waar het best druk is met verkeer. Dit is ook meteen het grootste nadeel van deze wandeling; de drukke weg in het dal horen we eigenlijk de hele wandeling. De weg oversteken bij Lauterborn is ook geen pretje. Het voordeel is wel dat het verkeersgeluid daarna minder is. Halverwege de wandeling komt de Mullerthal Trail route erbij die ons terug zou leiden naar Echternach. Aangezien we nog zin en tijd hebben maken we eerst een extra lusje over die Mullerthal Trail richting Scheidgen, een mooie bonus want hier is verkeer nauwelijks nog hoorbaar. Ter hoogte van Kaachelskapp lopen we langs de Lauterburerbach terug, pakken de originele route weer op en wandelen terug naar Echternach. Wat we verwachtten klopt, met al het klimmen en dalen erbij vliegen de uurtjes voorbij. Wij lopen krap 16 km maar doen er 4,5 uur over. 

Wolfsschlucht / Gorges du Loup.
Aan de andere kant van Echternach ligt wandeling E1 met een paar toeristische trekpleisters. We lopen deze route vanaf camping Belle-vue 2000 want hij is makkelijk bereikbaar via de Mullerthal Trail. Het is alweer zo'n fraaie afwisselende wandeling. Al vrij snel naderen we het dal van de Halsbaach. Met een grote lus lopen we aan weerszijden van dit zijdal, schitterend. Het korte uitstapje naar de Wëlkeschkummer grot is alvast een voorproefje op Hohllay aan het eind van de wandeling. De hele route naar Echternach is bijzonder fraai. Ook het smalle (aangelegde) stroompje, evenwijdig aan het pad, de laatste kilometers is noemenswaardig, geen idee waar deze watervoorziening voor dient... voor wandelaars met hondjes wellicht? De echte spektakelstukken komen echter na Echternach op de terugweg naar Berdorf. De Wolfsschlucht, of Gorges du Loup is een prachtige diepe kloof ontsloten met stenen traptreden. Dit spreekt echt tot de verbeelding, een van de hoogtepunten tot nu toe. Meteen daarna gaat het omhoog naar een tweetal uitkijkpunten. Wederom wordt het ons gemakkelijk gemaakt met stenen trappen en stalen leuningen of kabels. Kate is met haar 11,5 jaar niet meer de snelste maar ze doet het goed. Beheerst trap op en af, we hebben het allemaal gelijk vijf uur zal ze denken. Als we het eerste uitkijkpunt afdalen staat Reese al beneden en wanneer we beneden arriveren is Reese al een paar keer boven geweest op het tweede punt. Ze vind het geweldig, het beestje heeft zoveel energie dat we haar maar even laten gaan, misschien wordt ze zo nog wel moe ook. We checken wel of het vertrouwd is en of er niemand last van heeft. Het is gelukkig niet druk en het uitkijkpunt met loopbrug hoog boven de kloof is heel veilig met gaas afgezet. Verderop komen we bij het Labyrinthe, alweer zo'n fraai stuk met nauwe doorgangen en mooie rotsformaties. Eigenlijk is de hele route een aaneenschakeling van mooie plaatjes met als slotstuk de grotten die ontstaan zijn doordat er in de middeleeuwen molenstenen uitgehakt zijn. Een daarvan is in 1979 als Amfitheater ingericht. De zitbanken staan zeker 2 meter uit elkaar. Openlucht theater met onderlinge afstand van minimaal 150 cm..... vooruitziende blik?

Aardedonkere kloof.
De Kuelscheier is een kloof waar wandeling C2 doorheen gaat. Deze is iets uitdagender dan de kloven die we tot nu toe hebben gelopen. De Kuelscheier is donker en zo'n 100 meter lang. C2 is een relatief korte route. We plannen daarom C5 erbij, samen goed voor ruim drie uur wandelplezier. Er wordt geadviseerd een zaklamp mee te nemen in de Kuelscheier. We gaan goed voorbereid op pad. Een sterke zaklamp én beide een hoofdlamp. Het begint al leuk te worden in de Déiwepëtz; een zeer smalle kloof waar we met rugzak op niet doorheen kunnen. Boven ons zien we hier nog daglicht maar dat is bij de Kuelscheier wel anders. Die zaklamp zou beter een verplichting kunnen zijn. Zonder lamp, zie je werkelijk niets... het is aardedonker en verrekte smal soms. Zonder licht zou je telkens je hoofd stoten. Reese ziet blijkbaar het beste in het donker. Ze duikt vastberaden de kloof in terwijl Kate en Jools achter ons gaan lopen. Als we weer daglicht zien staat Reese al te wachten... wat een malloot. De kloof is ook te omzeilen maar dan doe je de wandeling te kort. Het is eigenlijk wel spannend. De bewegwijzering is éénrichtingsverkeer, maar goed ook want iemand passeren kan echt niet, laat staan op 150 cm, of zoals de Luxemburgers eigenlijk willen: 2 meter afstand. De rest van de wandeling gaat door het bos, langs weides en door Consdorf, een makkie dus op naar het slotstuk.

 Wandeling C5 is de laatste voorlopig. Deze starten we op dezelfde parkeerplaats als C2. De aanloop is een breed pad, bijna vlak het dal van de Consdreferbach in. Het is iets als stilte voor de storm want als we halverwege, bij de Dosbaach, het hoger gelegen pad terug nemen komt het spektakel. Rotsen, kloven en veel trappen, nog één keer worden we getrakteerd op de mooiste rotspartijen. De zon komt er zelfs bij om de talrijke mossen helder groen te kleuren. Het Mëllerdall kan zomaar zo'n bestemming worden waar we vaker gaan terugkeren, het is een soort herontdekking. Waarom hebben we eigenlijk 18 jaar gewacht?. De wandelmogelijkheden zijn vrijwel onbeperkt, we moeten alleen  nog even een goede (winter) camping zoeken want deze was niet geweldig helaas.

Camping:
Camping Belle-vue 2000
29 Rue de Consdorf
6651 Berdorf, Luxembourg

Apps:
Map of Luxemburg offline
Locus Maps Free
Outdoor Active
Viewranger

Gids:
ANWB: Ardennen / Luxemburg ISBN 90-18-01256-4

Kaart:
R6 Basse Sûre / Ernz Noire
Petite Suisse
1:20.000


De gelopen routes:

Route W7. (van Mullerthal.lu)
[P] Mullerthal Heringer Millen - W7 tot weg 118, oversteken - W7 Kallekktuffquell - Marchenwald - tot weg 118, oversteken - parkeerplaats Schiessentümpel - trap Mëllerdall - Schiessentümpel - W8 Mullerthal Heringer Millen. 

Route W3. (van Mullerthal.lu)
Camping Belle-vue 2000 - Mullerthal Trail naar Berdorf - langs camping Martbusch naar W3 route - Vugelsmillen - W3 door dal Ernz Noire - Mullerthal - weg 121 tot Le Cigalon - W3 Priedegtstull - weg oversteken - Binzeltschlüff - Berdorf - camping Belle-vue 2000.

Auto-Pédestre Echternach Lauterbur. (Nr. 1) (van visit Luxembourg)
[P] Echternach - route nr. 1 naar Lauterborn - weg E29 oversteken - route nr. 1 tot parkeerplaats aan weg 118 - Mullerthal Trail tot Kaachelskapp - langs Lauterburerbach naar parkeerplaats aan weg 118 - route nr. 1/Mullerthal Trail naar Echternach.

Route E1. (van Mullerthal.lu)
Camping Belle-vue 2000 - Mullerthal Trail naar route E1 - Wëlkeschkummer - Halsbaach - Geiersley - Echternach - Trooskneppchen - Gorges du Loup - Labyrinthe - parkeerplaats Perekop - Hohllay - Amphithéatre Breechkaul - Mullerthal Trail naar camping Belle-vue 2000.

Route C2. (van Mullerthal.lu)
[P] Moulin de Consdorf - Déiwepëtz - Kuelscheier - Seiert (bos) - WWII Memorial - Consdorf - [P] Moulin de Consdorf.

Route C5. (van Mullerthal.lu)
[P] Moulin de Consdorf - Dosbaach - Rammelee - Schelmelee - Buddelerkummer - Buurgkapp - [P] Moulin de Consdorf.

[ klik hier voor alle foto's op één pagina ]